(ភ្នំពេញ)៖ លោក ឯក ឃុនដឿន អភិបាលខណ្ឌឬស្សីកែវ និងលោក ពឹង រតនះ ប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ រាជធានីភ្នំពេញ បានអញ្ជើញជាអធិបតីភាពក្នុងពិធីប្រកាសតំបន់វិនិច្ឆ័យចុះបញ្ជីដីធ្លី ជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ដើម្បីត្រៀមចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនប្រជាពលរដ្ឋ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិ១-២-៣-៤ នៃសង្កាត់ច្រាំងចំរេះទី១ ខណ្ឌឬស្សីកែវ នាព្រឹកថ្ងៃទី៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២។

សូមបញ្ជាក់ថា ការចុះបញ្ជីដីធ្លី និងការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិមាននីតិវិធីពីរ គឺការចុះបញ្ជីតាមការស្នើសុំរបស់ម្ចាស់ដី ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា «ការចុះបញ្ជីដាច់ដោយដុំ» និងការចុះបញ្ជីមួយឃុំ-សង្កាត់ម្តងៗតាមការកំណត់របស់រដ្ឋាភិបាល ដែលគេហៅថា «ការចុះបញ្ជី មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ»។

ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំទៅ រាល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិលើដីធ្លីទូទាំងប្រទេស ត្រូវបាត់បង់ទាំងអស់។ ច្បាប់បានកំណត់លុបចោលរាល់របបកម្មសិទ្ធិទាំងអស់ ដែលមានមុនឆ្នាំ១៩៧៩។ ដើម្បីរៀបចំកសាងបញ្ជីដីធ្លី និងចេញប័ណ្ណកម្ម សិទ្ធិដីធ្លីទូទាំងប្រទេសឡើងវិញច្បាប់បានកំណត់បង្កើតនីតិវិធី ពិសេសមួយគឺ «ការចុះបញ្ជីដីធ្លីមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ»។

ការចុះបញ្ជីដីធ្លី មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ គឺជាការចុះបញ្ជីដីធ្លី ដែលកើតចេញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់រដ្ឋាភិបាល ដោយមិនចាំបាច់មានការស្នើសុំពីម្ចាស់ដីឡើយ។ រដ្ឋាភិបាល ជាអ្នកកំណត់ជ្រើសរើស ភូមិ ឬឃុំណាមួយ ដែលត្រូវធ្វើការចុះបញ្ជីដីធ្លី។ នីតិវិធី នៃការចុះបញ្ជីដីធ្លីមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធនេះ ត្រូវចែកចេញជា៥ដំណាក់កាលសំខាន់ៗរួមមាន៖

*ទី១៖ ត្រៀមរៀបចំនៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ រដ្ឋាភិបាល នឹងត្រូវធ្វើការប្រកាសកំណត់តំបន់វិនិច្ឆ័យ ថាតើត្រូវធ្វើការចុះបញ្ជីដីធ្លីនៅក្នុងឃុំណាមួយ។ ក្នុងដំណាក់កាលនេះ អាជ្ញាធរ ត្រូវធ្វើការជូនដំណឹងដល់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងសង្កាត់ឲ្យបានជ្រាប អំពីការចុះបញ្ជីដីធ្លីនេះ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ត្រៀមខ្លួនចូលរួមក្នុងដំណើរការនេះ។ គណៈកម្មការមួយ ត្រូវបង្កើតឡើង ដើម្បីជួយដល់ដំណើរការ នៃការចុះបញ្ជីមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ។ គណៈកម្មការនេះ មានសមាសភាព ដូចតទៅ៖ អភិបាលខេត្ត-ក្រុង ជាប្រធាន និងអភិបាលស្រុក-ខណ្ឌ ជាសមាជិក ប្រធានក្រុមបច្ចេកទេសវាស់វែង ជាសមាជិក មេឃុំ-ចៅសង្កាត់ ឬតំណាងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ជាសមាជិក ហើយគ្រប់មេភូមិទាំងអស់ នៅក្នុង ឃុំ-សង្កាត់ជាសមាជិក ហើយនឹងចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ២រូប ដែលស្គាល់ ប្រវត្តិដីនៅក្នុងឃុំ-សង្កាត់ជាសមាជិក។

*ទី២៖ វាស់វែង និងកសាងប្លង់សុរិយោដីម្ចាស់ដី គឺជាអ្នកកំណត់ព្រំជាមួយអ្នកជិតខាង។ ចំណែកមន្រ្តីបច្ចេកទេសគ្រាន់តែជាអ្នកចុះទៅវាស់វែងទៅតាមព្រំ ដែលចង្អុលបង្ហាញដោយម្ចាស់ដីតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះនៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ ការចូលរួមចំណែកពីម្ចាស់ដី មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់។ ម្ចាស់ដីក៏ត្រូវត្រៀម នូវឯកសារចាំបាច់មួយចំនួនផងដែរ។ ឯកសារទាំងនេះមានដូចជា សំបុត្រកំណើត, អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ, សៀវភៅគ្រួសារ, សៀវភៅស្នាក់នៅ, សំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍, បណ្តាំ មរតក, សាលក្រមតុលាការ, លិខិតទិញ-លក់ ។ល។

*ទី៣៖ ផ្សព្វផ្សាយ អាជ្ញាធរ ត្រូវធ្វើការបិទផ្សាយជាសាធារណៈនូវប្លង់សុរិយោដី និងបញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ដីដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋពាក់ព័ន្ធអាចធ្វើការត្រួតពិនិត្យ និងតវ៉ាសុំធ្វើការកែប្រែប្រសិនបើមានកន្លែងមិនត្រឹមត្រូវ។

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងដំណើរការ ចុះបញ្ជីនេះ ប្រសិនបើកើតមានវិវាទណាមួយ ដូចជា វិវាទរឿងព្រំដី ជាដើម ភាគីជម្លោះអាចសុំឲ្យគណៈកម្មការរដ្ឋបាល ជួយដោះស្រាយ និងសម្រុះសម្រួលឲ្យដោយមិនចាំបាច់ប្តឹងផ្តល់គ្នាទៅដល់តុលាការនោះទេ។

*ទី៤៖ វិនិច្ឆ័យ និងសម្រេច ដំណាក់កាលនេះ គឺមានពាក់ព័ន្ធតែជាមួយស្ថាប័នរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ។ ផុតរយៈពេល៣០ថ្ងៃ ដែលបើកឲ្យមានការតវ៉ា មន្រ្តីមានសមត្ថកិច្ច ត្រូវធ្វើការពិនិត្យទៅលើប្លង់សុរិយោដី និងបញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ដី ដែលត្រូវចុះក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លី។ ដីទាំងឡាយណា ដែលមិនជាប់មានទំនាស់ ហើយមិនមែនចូលជាដីរបស់រដ្ឋ នឹង ត្រូវចុះក្នុងសៀវភៅគោលបញ្ជីដីធ្លី ហើយប្រធានមន្ទីរ ភូមិបាលខេត្ត-ក្រុង នឹងចុះហត្ថលេខាលើ ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្ថាពរ។

*ទី៥៖ ការចែកប័ណ្ណ គឺជាដំណាក់ កាលចុងក្រោយ។ ក្រោយពីអាជ្ញាធរចុះហត្ថលេខាចេញប័ណ្ណ ហើយប័ណ្ណទាំងនេះ នឹងត្រូវចែកជូនដល់ម្ចាស់ដីវិញ។ ម្ចាស់ដីត្រូវទៅទទួលប័ណ្ណដោយផ្ទាល់ដៃ ហើយប័ណ្ណនេះ គឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ថិស្ថាពរ។

សូមជម្រាបផងដែរថា បើទោះបីជាការចុះបញ្ជីលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ នៅមិនទាន់បានចប់សព្វគ្រប់នូវទូទាំងប្រទេសក៏ដោយ ប៉ុន្តែការចុះបញ្ជីដាច់ដោយដុំទៅតាមការស្នើសុំរបស់ម្ចាស់ដី នៅតែអាចធ្វើទៅបានក្នុងពេលទន្ទឹមគ្នានេះ៕